Kontrola wzrostu glonów w akwariach roślinnych
Tłumaczenie: Wojciech Pardala
Marzec 1996 Oryginał dokumentu (w wersji angielskiej
) znajduje się tutaj :
www.cam.org/~tomlins/algae.html
lub
www.thekrib.com/plants/fertilizer/sears-conlin.html
Powielanie tego dokumentu przy użyciu jakichkolwiek środków dla celów komercyjnych
wymaga pisemnej zgody Autorów. Wszelkie prawa zastrzeżone (c) 1996 Paul L. Sears,
Ottawa, Kanada, psears małpa emr.ca Kevin C. Conlin, Montreal, Kanada, kcconlin
małpa cae.ca
Zawartość
Wprowadzenie
Doświadczenie # 1
Doświadczenie # 2
Dyskusja
Wnioski
Zalecenia
Podziękowania
Bibliografia
Dodatek A - Przepis na nawóz PMDD
Eksperymenty z akwariami roślinnymi potwierdzają że wzrost
zielonych i czerwonych glonów i cyjanobakterii jest zatrzymywany w akwariach
roślinnych w których dostępność fosforanów jest czynnikiem ograniczającym wzrost
roślin. Sądzi się że gdy występuje minimalny nadmiar światła, dwutlenku węgla,
azotu i potasu, oraz wszystkich mikroelementów i pierwiastków śladowych w stosunku
do ilości fosforanów dostępnych dla roślin, pewne rośliny wyższe są w stanie
prześcignąć glony i cyjanobakterie w pobieraniu fosforanów; powodując zagłodzenie
tychże glonów niedostępnością tego potrzebnego składnika. Jako dowód tej hipotezy
opisano dwa doświadczenia.
Wstęp
Jest tylko kilka rzeczy które denerwują zainteresowanego
w hodowli roślin akwarystę tak jak glony. Po wydaniu małej fortuny na lampy,
dodatki do podłoża, nawozy i systemy dozujące dwutlenek węgla w próbie osiągnięcia
dobrego wzrostu roślin, akwarysta dostaje w zamian gęsty dywanik glonów. Glony
te, oporne na próby usunięcia nie tylko psuja wygląd zbiornika, ale wygrywając
konkurencję pokarmową z roślinami wyższymi - powodują ich obumieranie.
W akcie desperacji akwaryści eksperymentują z różnorakimi
sposobami kontrolowania wzrostu glonów, włącznie z algicydami, wybielaczami
na bazie podchlorynu sodu, antybiotykami, różnymi kąpielami, usuwają je mechanicznie,
i wprowadzają różne ryby glonożerne czy bezkręgowce. Ograniczają karmienie ryb,
czas oświetlania zbiornika i stosują różne rodzaje i ilości nawozów, póki po
próbach i błędach osiągają niełatwy rozejm z glonami.
W probie poszukiwania rozwiązania akwarysta styka się
z brakiem informacji który z parametrów fizykochemicznych wody należy zmienić
w celu pozbycia się glonów ale zachowując warunki nadal korzystne dla roślin
wyższych. Nie jest to niespodziewane, biorąc pod uwagę dużą ilość parametrów,
włączając moc światła i jego spektrum, CO2 , mikro i makroelementy,
ilość ryb, gatunki obecnych roślin i glonów, chemię wody i temperaturę. Czasem
gdy istnieją publikacje, wydają sie sobie sprzeczne, w [1] nadmierny wzrost
cyjanobakterii jest przypisywany wysokiemu poziomowi azotynów/azotanów, ale
ta plaga występuje często w akwariach z zakończonym procesem dojrzewania i ustabilizowanym
cyklem azotowym, przy niemierzalnych zawartościach NO2 i NO3.
Jednym z wyjść dla akwarysty z grubym portfelem jest stosowanie
tzw. systemu Dupli, systemu składającego się z płynnego nawozu, tabletek, preparatu
do uzdatniania wody wodociągowej, dodatków do podłoża i ogrzewania dennego.
Stosując się do zaleceń Dupli można wyhodować z reguły dorodne rośliny, ale
potrzebne elementy są kosztowne i ich skład jest niejawny ( ale patrz [3]),
w dodatku mało uwagi poświęcono wzajemnym powiązaniom glony - rośliny i jak
system powinien być "dostrojony" dla najlepszego efektu.
Jak wielu innych, autorzy próbowali hodować rośliny akwariowe
używając typowych konfiguracji i używając różnych płynnych nawozów dostępnych
na rynku oraz dodatków do podłoża. Sfrustrowani niemożnością osiągnięcia rezultatów
chociaż choć trochę przypominających zdjęcia w literaturze, Autorzy zaczęli
dodawać systematycznie poszczególne składniki odżywcze do swoich zbiorników
i zapamiętywali obserwacje. Chociaż wyplenienie glonów nie było bezpośrednim
celem tych eksperymentów, to po dodaniu dziennej dawki pierwiastków śladowych,
mikro i makroelementów - potasu i azotu, ale nie fosforu, rośliny zaczęły rosnąć
bardzo dobrze, a i glony wszystkich rodzajów szybko wymierały.
W tej pracy przedstawiono doświadczenia nad akwariów Autorów.
Poszczególne doświadczenia są poprzedzone dyskusją nad rezultatami co do których
jest podane kilka hipotez. Te hipotezy mogą być powtórzone, i Autorzy mają nadzieję
że inni hobbyści będą zechcieli wykonać kontrolowane doświadczenia nad swoimi
akwariami w celu albo poparcia tych hipotez albo obalenia ich.
Data - Listopad 1993, akwarium 500 litrów, z filtrem podżwirowym
i filtrami kanistrowymi; 240 watów oświetlenia jarzeniowego, po 12 godzin dziennie;
sterylizator UV 12 W; 8 centymetrowa warstwa żwiru 2 mm z niewielką ilością
kulek laterytu; bez dodawania CO2; bez nawożenia; około 40 3-12 centymetrowych
ryb; temperatura wody 27 o C ; pH 7.5 ; gH 100 ppm [ od tłumacza
: ok. 5.6 stopni niemieckich ]; NO3- 50 ppm; podmiany wody 25 % co
tydzień; rośliny to głównie Hygrophila polysperma i Vallisneria gigantea,
kilka żabienic i kryptokoryn.
Akwarium zakupiono " z drugiej ręki", jako kompletny zestaw
i było zalane co najmniej sześć miesięcy przed kupnem przez Autora [ Conlin
]. Po miesiącu od przeniesienia do domu Autora w zbiorniku rozwinął się gęsty
dywanik glonów, a wzrost roślin był znikomy, nawet H. polysperma miała
małe 3 cm liście i się nie rozwijała. Hygrophila difformis dość szybko po włożeniu
straciła dolne liście.
Zmiana : dodano 20 kawałków Terrapur-u do podłoża, zaczęto
dozować nawóz płynny Sery podczas podmian wody. Dołożono Hydrocotyle leucocephala.
Efekt : Wzrost H. polysperma, H. difformis i V.
gigantea poprawił się, ale pojawiły się też plechy glonów nitkowatych. Żabienice
i kryptokoryny prawie wcale nie rosły, H. leucocephala szybko się zdegenerowała,
pozostało tylko kilka fragmentów rosnących przy powierzchni. Na liściach A.
barteri var nana i na krawędziach liści V. gigantea pojawiły się glony
czerwone [ =pędzelkowate, z rodzaju Rhodophyta - przypis tłumacza ] .
Po kilku miesiącach żwir i rośliny zaczęły pokrywać się cyjanobakteriami.
Zmiana : dodano siarczanu erytromycyny w ilości 3.2 mg/l
Efekt : Cyjanobakterie zniknęły na kilka tygodni ale w
końcu pojawiły się znowu.
Zmiana : Ograniczono karmienie, zwłaszcza mrożonymi robakami,
dodano dwutlenek węgla ( z "bimbrowni" )
Efekt : Cyjanobakterie pozostały, zawartość azotanów była
niemierzalna. Wzrost roślin był zauważalnie szybszy. Zależnie od wieku "bimbrowni"
odczyn wody w akwarium zmieniał się w zakresie 6.8 do 7.5
Zmiana : Zaprzestano dodawać nawozu Sery, przypuszczając
że powoduje on wzrost cyjanobakterii, na jego miejsce zaczęto dozować dostępną
na rynku mieszaninę mikroelementów ( z żelazem ), początkowo 1/8 łyżeczki od
herbaty ( ok 0.75 gramm ) do 1/4 łyżeczki ( 1.5 gramm ) dziennie.
Efekt : Poziom azotanów wzrósł do 20 ppm. Niebieskozielone
glony zostały zastąpione przez te zielone, rosły na roślinach i żwirze. Test
na żelazo wykrywał jego obecność na poziomie poniżej pierwszego koloru na wzorcu
( 0.25 ppm ). Wzrost roślin wyraĽnie się przyspieszył, ale liście H. polysperma
skręcały się, a dolne odpadały - wskazywało to na niedobór potasu [4].
Zmiana : dodano K2SO4 w ilości 1/4
łyżeczki do herbaty ( =6 gramm )
Efekt : Krótko potem poziom azotanów stał się niezmierzalny,
prowadząc Autora do wniosku, że niedobór azotu był czynnikiem ograniczającym
wzrost roślin.
Zmiana : KNO3 dołączył do związków dodawanych
codziennie do zbiornika; aby uprościć dawkowanie K2SO4,
KNO3 i mieszanina mikroelementów została rozpuszczona w wodzie. Proporcje
i dzienne dawkowanie ( ok 12 ml ) zostały tak dobrane aby utrzymać azotany na
poziomie 10 ppm a żelaza na obliczonym poziomie 0.1 ppm
Efekt : Na tym etapie wzrost H. polysperma,
H. difformis, i V. gigantea stał się nadzwyczaj dobry, wymagający
cotygodniowego przycinania. Wcześniej dodano rzęsy i teraz zaczęła blokować
powierzchnię. Żabienice i zwartki wytwarzały nowe liście co kilka dni, pojawiły
się nowe rośliny przybyszowe. Glony wszystkich rodzajów szybko zanikły do poziomu
w którym należało się dobrze przyjrzeć zbiornikowi aby je znaleĽć. Żabienice
były jasnozielone pomimo dozowania żelaza; przypuszczano niedobór magnezu.
Zmiana : Do nawozu dodano siarczanu magnezu
Efekt : w kilka dni nowe liście żabienic były już normalnego
koloru.
Zmiana : Zastąpiono bimbrownię przez wysokociśnieniową
butlę CO2 z regulatorem.
Efekt : Ograniczono skoki pH , odczyn wahał się w przedziale
6.8 - 7.0 ; więcej wolnego czasu dla Autora.
Zmiana : Po kilku miesiącach, w czasie których wzrost
roślin pozostawał doskonały i nie występowały glony, dodano "Vigoro Super Triple
Phosphate 0-48-0" - prawie na pewno był to Ca(H2PO4)2)
, co podniosło poziom fosforanów do 0.1 ppm.
Efekt : Następnego dnia zauważono zielone plechy glonów
na szybach i liściach żabienic, po dwóch dniach wystąpiły glony niebieskozielone
na niektórych roślinach i korzeniach. Rzęsa wymagała codziennego usuwania. Poziom
azotanów był niemierzalny w kilka dni po dodaniu fosforanów, ale ich zawartość
powróciła do poziomu 10 ppm tydzień po. Poziom azotanów był niemierzalny tuż
przed dodaniem fosforanów. Dwa tygodnie po eksperymencie niebieskozielone i
zielone glony zaniknęły a wzrost rzęsy powrócił do normalności.
Stan obecny : Wzrost roślin pozostaje doskonały. ślady
glonów pozostają, zwłaszcza glonów zielonych.
Warunki w maju 1996 : zbiornik 160 l, 12 centymetrów żwiru
o średnicy 3 mm z 1.7 kg Terralitu na spodnich trzech centymetrach. Filtr kanistrowy
z węglem aktywowanym, 80 watów świetlówek zimnobiałych ( coolwhite ) , nawożenie
dwutlenkiem węgla, małe zarybienie - 6 bystrzyków. Twardość wody - 120 ppm CaCO3
[ Od tłumacza : ok. 6.7 stopni niemieckich ], pH około 7.0 , temperatura wody
25 oC, podmiana wody - 25 % co kilka dni.
Wzrost roślin był słaby, i na roślinach i żwirze rosły
glony brązowe ( forma cyjanobakterii ) - szybki wzrost, łatwe do usunięcia mechanicznego.
Próby ograniczania ich wzrostu przez podmiany wody i usuwanie mechaniczne były
nieefektywne. Wszystkie podmiany wody były wykonywane przez lewarowanie wody
i wzburzanie górnej 1-cm warstwy żwiru.
Zmiana : dodano nawozu żelazowo - potasowego ( 0.9 ppm
K, 0.06 ppm Fe3+ ) do podmienianej wody. Dodano 17 młodych bystrzyków
i sześć otocinclusów. Wymieniono świetlówki na niedrogie rury dla roślin.
Efekt : żaden
Zmiana : zaprzestano nawożenia K/Fe, dodano nawozu w tabletkach
N:P:K 10:14:8 do podłoża w pobliże korzeni, razem 35 gramm tabletek w czasie
kilku tygodni.
Efekt : Zaobserwowano szybszy wzrost roślin. Mnożyły się
jednokomórkowe glony zielone zmniejszając widoczność do 25 cm. Częste podmiany
wody miały niewielki skutek, glony wciąż miały się dobrze.
Zmiana : Dodano Fritz Super Clarifier ( aktywne składniki
nieznane ) do wody.
Efekt : Glony jednokomórkowe zostały wyłapane przez filtr.
Ze względu na to że prepatat ten usuwał skutek a nie przyczynę należało zmienić
parametry wody, zmiana została dokonana natychmiast :
Zmiana : Dodano pierwiastków śladowych ( Fe, Mn, Cu, Zn,
B, Mo, i EDTA, mieszane samodzielnie w domu ), i siarczan potasu przy podmianach
wody. Dawka została obliczona aby uzyskać 0.1 ppm żelaza i 1 ppm potasu w świeżej
wodzie. Usunięto węgiel z filtra.
Efekt : Szybszy wzrost roślin, ale pojawiły się i rosły
cyjanobakterie. Poziom azotanów był niemierzalny.
Zmiana : Dodano azotanu potasu w dawkach pozwalających
osiągnąć 1-2 ppm NO3- początkowo raz na 5 dni, póĽniej
codziennie jak tylko Autor [Conlin] przekonał się o braku toksyczności azotanu
potasu w takich zawartościach. Siarczan potasu, początkowo dodawany tylko do
podmienianej wody, był teraz dodawany do zbiornika razem z azotanem potasu w
dawce 1-2 ppm K . Mieszanina pierwiastków śladowych ( skład w Dodatku
A ) zastąpiła poprzednio stosowaną mieszaninę wykonywaną w domu. Wkrótce
dodano też siarczanu magnezu w ilości pozwalającej uzyskać 0.25 ppm Mg.
Efekt : zauważalnie lepszy wzrost roślin, ale plamy cyjanobakterii
nadal rosły na roślinach i żwirze. Pojawiły się zielone glony nitkowate na jaśniej
oświetlonych częściach roślin. Pomimo dozowania azotanów w dawkach pozwalających
osiągnąć 1-2 ppm, azot nie był wykrywalny już następnego lub dwa dni póĽniej.
Zmiana : Dodano więcej roślin. W trakcie sadzenia nowych,
kilka starych roślin zostało wyrwanych, powodując dostanie się do wody wcześniej
zakopanych tabletek nawozowych
Efekt : Zwiększony wzrost glonów zielonych i cyjanobakterii.
Zmiana : W trakcie podmian wody przestano wzruszać wierzchnią
warstwę żwiru, w zasadzie odkurzania dna też zaniechano a wodę wlewano ostrożnie.
Od czasu gdy podłoże zawierało nadal nierozpuszczone fosforany, wskazane było
ograniczyć jego wzruszanie.
Efekt : Glony wszystkich rodzajów szybko zaniknęły. Nigdy
więcej nie pojawiały się na liściach szybko rosnących roślin, szybko umarły
na wolniej rosnących roślinach lub odpadły ze starymi liśćmi.
Zmiana : Zmniejszono twardość wody do 60 ppm CaCO3.
Spowodowało to spadek pH do około 6.7 ( co było powodem zmiany ) i czasowy wzrost
zawartości żelaza z poziomu mniej niż 0.2 ppm do 2 ppm.
Efekt : Wszystkie kryptokoryny w zbiorniku straciły trochę
liści. Glony dalej zanikały.
Stan obecny : Wszystkie rośliny w akwarium rosną doskonale,
włączając kryptokoyny które wcześniej straciły liście. Rośliny łodygowe wymagają
cotygodniowego przycinania, a co kilka dni trzeba usuwać część roślin pływających.
Jedyne widoczne glony to małe plamki cyjanobakterii na podłożu i trochę glonów
zielonych na jaśniej oświetlonych częściach Vallisneria gigantea,
Cryptocoryne balansae i Bacopa caroliniana. Wzruszanie podłoża (
przy przesadzaniu lub wsadzaniu odnóżek ) prowadziło do niewielkich wykwitów
glonów ( zielonych jeśli zawartość azotanów wynosiła co najmniej kilka części
na milion, cyjanobakterii - jeśli zawartość azotanów była mniejsza ) . Niewielkie
ilości glonów ( w zasadzie umierających ) są na niektórych starszych liściach
Anubias barteri x nana. Podmiany wody ograniczono do 25 % co dwa tygodnie.
Obserwacje w dwóch przypadkach mają zgodne hipotezy :
gdy światło, CO2, N, K, i wszystkie mikroelementy i pierwiastki śladowe
są obecne w niewielkim nadmiarze w stosunku do ilości dostępnych dla roślin
fosforanów, rośliny wyższe w akwariach są w stanie wyprzedzić glony i cyjanobakterie
w wyścigu po fosforany obecne w wodzie, powodując ich zagłodzenie z powodu niedoboru
tego niezbędnego składnika odżywczego.
Dlaczego rośliny wyższe są w stanie wyprzedzić glony w
pobieraniu z wody fosforanów jest niejasne. Możliwe, że ich korzenie dają im
jakąś przewagę, lub po prostu potrzebują mniej fosforu niż glony żeby się dobrze
rozwijać. Nie jest też znane, która z wielu roślin w akwariach z doświadczeń
były odpowiedzialne za pobieranie fosforanów z wody, chociaż szybko rosnąca
rzęsa i rośliny łodygowe z korzeniami rosnącymi ponad podłożem ( Hygrophila
ssp.) są pewnie sprawcami. Fosfor jest parametrem ograniczającym wzrost roślin
i glonów w akwariach testowych, jego poziom się ustabilizował na rozsądnym poziomie;
był jedynym składnikiem odżywczym nie dodawanym do akwarium 500 l w formie innej
niż pokarm dla ryb , a jego dodanie do tego zbiornika spowodowało natychmiastowy
wykwit glonów ( i szybki przyrost rzęsy ). Rośliny rosły dobrze - były widocznie
pierwsze w dostępie od jakiegokolwiek dostępnego fosforu. Możliwe że istnieje
jakaś nieznana Autorom literatura wyjaśniająca ten fenomen. Jeśli wyjaśnienia
jeszcze nie ma, byłoby stosunkowo łatwo wykonać kontrolowane eksperymenty dysponując
czułymi testami na fosforany i kilkoma zbiornikami zawierającymi tylko glony,
jeden lub dwia gatunki roślin, i składniki odżywcze. Doświadczenie że rzęsa
rośnie przy zawartości fosforanów niskiej jak X ppm, ale zielone glony lub cyjanobakterie
wymagają więcej niż X byłoby mocnym dowodem tej hipotezy.
Rozwijając hipotezę, jeśli rośliny wyższe nie są w stanie
wykorzystać całego dostępnego w wodzie fosforu z powodu braku jakiegoś innego
składnika, glony będą rosnąć. Rodzaj pojawiających się glonów prawdopodobnie
zależy od dostępności innych składników odżywczych. W akwariach testowych gdy
poziom azotanów był niemierzalny - dominowały cyjanobakterie. Istnieje przypuszczenie
że niedobór azotu daje przewagę cyjanobakteriom - potrafią wiązać azot atmosferyczny
rozpuszczony w wodzie. Gdy azotany były dostępne - dominowały glony zielone.
W zbiorniku 500 l obserwowano również glony czerwone przed dodaniem nawożenia
CO2. Ponieważ inni zaobserwowali, że zbiorniki z nawożeniem CO2
mają relatywnie mało glonów pędzelkowatych, [5], można spekulować, że niektóre
gatunki glonów pędzelkowatych są w stanie użyć jon HCO3-, co daje im przewagę
w akwariach gdzie większość dostępnego węgla jest właśnie w tej formie ( te
zbiorniki z wysoką twardością węglanową i wysoką wartością pH ). Bieżący paragraf
podsumowuje możliwe współzależności między składnikami odżywczymi, roślinami
i glonami :
Jeśli akwarium ma niedobór fosforu, wyższe rośliny wyprzedzą glony wszystkich
rodzajów w pobieraniu fosforu, i glony znikną. Jeśli nie, i azot w formie amonowej
i azotanowej jest w niedoborze, cyjanobakterie będą się rozwijały, albo będą
dominowały zielone lub czerwone glony. Glony czerwone ( pędzelkowate - przypis
tłumacza ) mają przewagę nad glonami zielonymi jeśli jeśli większość dostępnego
węgla jest w formie HCO3-
Przyczyny które determinują rodzaj dominujących glonów zostały oczywiscie uproszczone.
W [5] , na przykład, zwartość azotanów powyżej 30 ppm jest uznana za szkodliwą
dla wzrostu glonów zielonych, ale nie cyjanobakterii, tak że możnaby przypuszczać
że cyjanobakterie będą dominowały przy wysokiej zawartości azotanów.
Tradycyjnie, w akwarystycznym hobby jako żródła wszystkich
makroskładników odżywczych dla roślin uzywa się pokarmu dla ryb ( zwykle przetrawionego
najpierw przez ryby ) . Postępując tak, najpierw potas, a potem azot stają się
parametrami ograniczającymi wzrost roślin ( na przykład w pokarmie dla ryb używanym
przez Autorów jest niewystarczająca zawartość K i N w stosunku do P ). W ten
sposób, należy dodać dodatkowy potas i azot ; inaczej fosfor będzie dostępny
dla glonów wspomagając ich wzrost ( to zaprzecza przykazaniu akwarystów, że
jednym ze sposobów ograniczania wzrostu glonów jest ograniczenie nawożenia;
naprawdę potrzebne są tu dodatkowe składniki pokarmowe ). Inną alternatywą jest
ograniczenie karmienia ryb do momentu gdy wzrost glonów wobec wolnego fosforu
staje się akceptowalny ( inna wskazówka ) - prowadzi do słabego wzrostu roślin
z powodu niedoborów składników odżywczych, lub użyć żywicy jonowymiennej pochłaniającej
fosforany.
Niektóre gatunki roślin w zbiorniku 500 l rosną bardzo
wolno, porównując z tymi samymi gatunkami w 160 l ( Echinodorus sp., w szczególności
). Zbiornik 160 l ma wzbogacone podłoże , bez ruchu wody przez nie, gdy w zbiorniku
500 litrowym znajduje się relatywnie niereaktywne podłoże z filtrem podżwirowym.
Jest wysoce nieprawdobodobne, że wszystkie rośliny są równi efektywne w pobieraniu
fosforanów wprost z wody, i wygląda na to, że szybko rosnące gatunki w "pięćsetce"
są zdolne pozbawić inne rośliny tego składnika, który to, dzięki filtrowi podżwirowemu
jest równomiernie rozprowadzony po całym zborniku. Autorzy podłożą pod te wolniej
rosnące rośliny tabletki wolno uwalniające fosfor, aby zobaczyć czy ich wzrost
się poprawi. Obydwaj Autorzy są zgodni że układ podłoża w zbioniku 160 l ( nawóz
stały pod niereaktywnym podłożem ) daje najlepsze rezultaty, prawdopodobnie
przez sprawienie że fosfor jest mniejwięcej tak samo łatwo dostępny wszystkim
roślinom, jednak jego umieszczenie w podłożu nie pozwala na przedostawanie się
tego składnika do słupa wody, gdzie byłby dostępny dla glonów.
Pomimo braku możliwości kontroli nad wszystkimi aspektami
eksperymentów i niemożności Autorów bezpośredniego pomiaru zawartości fosforanów
w akwariach , jest jasne, że zmuszeni jesteśmy poprzeć hipotezę że wzrost wszystkich
typów glonów ( łącznie z cyjanobakteriami ) może być efektywnie kontrolowany
w akwariach roślinnych poprzez sprawienie aby fosfor był składnikiem limitującym
wzrost roślin. W dwóch akwariach o różnej pojemności, różnych podłożach, oświetleniu
i obsadzie ryb i roślin, została osiągnięta efektywna kontrola wzrostu glonów
poprzez wzbogacenie wody w dwutlenek węgla, mikro i makroskładniki odżywcze,
azot i potas. Pomimo dużej ilości glonów na począku, zbiorniki są obecnie w
zasadzie pozbawione widocznych śladów glonów, i pozostają w takim stanie od
kilku miesięcy. Ponadto, w zbiorniku 500 litrowym był niedobór fosforu i jego
dodanie natychmiast spowodowało wzrost glonów i cyjanobakterii. Ponadto w zbiorniku
160 l zauważono, że wzburzenie bogatego w fosfor podłoża spowodowało wzrost
glonów jeśli zawartość azotanów jest znacząca ( więcej niż około 1 ppm ) , oraz
wzrost cyjanobakterii jeśli azot nie był obecny. Ważne, wzrost roślin w obu
tych zbiornikach jest doskonały i kontrola wzrostu glonów nie została osiągnięta
kosztem roślin.
Rośliny nie mogą rosnąć bez fosforu, ale aby utrzymać
akwarium relatywnie wolne od glonów należy ograniczyć ilość wolnego fosforu
dostępnego w wodzie. Następujące wskazówki pozwolą ten cel osiągnąć:
Powinno się utrzymać niewielki nadmiar światła, CO2,
K, N, mikroskładników i pierwiastków śladowych aby pozwolić roślinom użyć cały
dostępny fosfor. Autorzy polecają:
20-60 lumenów oświetlenia na litr (od 0.5 do nieco ponad 1
W światła na litr ), 12 godzin / dzień
10-15 ppm CO2
3-5 ppm NO3
0.1 ppm Fe
6.5-7.0 pH
Ponieważ testy na zawartość pierwiastków śladowych i potasu nie są dostępne
dla akwarystów ze względu na ich cenę, te elementy są dozowane w pewnym stałym
stosunku do elementów które możemy mierzyć. Autorzy osiągnęli sukces z mieszaninami,
które powtarzają skład nawozu Tropica Master Grow [6]. W Dodatku przytoczono
zbalansowaną recepturę dla tych , którzy chcieliby zmieszać nawóz sami. Dostępne
są również różne nawozy "firmowe", ale może okazać się konieczny zakup kilku
produktów aby być pewnym zawartości wszystkich potrzebnych składników. Nawóz
należy dozować codziennie, aby uniemożliwić czasowe braki składników odżywczych,
które mogą prowadzić do dostępności fosforu w przerwach między dozowaniem nawozu
i w konsekwencji uniemożliwić wygłodzenie glonów.
Aby osiągnąć zoptymalizowany wzrost roślin i ograniczyć ilość glonów Autorzy
sugerują następującą procedurę:
(1) Uruchom światło i dozowanie dwutlenku węgla.
(2) Dodaj mieszaniny pierwiastków śladowych z żelazem i jak to możliwe, z magnezem
( Od tłumacza : w Polsce woda zawiera dużo magnezu, i jego dozowanie najprawdopodobniej
można ograniczyć ). Dodawaj codziennie, dobierając dawkę aby osiągnąć sugerowany
poziom żelaza. Przy użyciu mieszanin bez magnezu dodaj MgSO4, w ilości
1.5 - 5 ppm Mg na każdy 1 ppm żelaza.
(3) Tydzień lub póĽniej po osiągnięciu założonego poziomu Fe, sprawdĽ poziom
azotanów. Jeśli ich poziom wynosi mniej niż 2 ppm, przejdĽ krok niżej. Jeśli
nie, dodaj K2SO4 do zbiornika, w takiej ilości aby azotany
spadły do zera, i utrzymaj zbiornik w tym stanie trochę. Jeśli azotany nie chcą
spaść do zera, to jakiś inny składnik niż K jest odpowiedzialny za ograniczanie
wzrostu roślin, i trzeba pobawić się w dedektywa aby znaleĽć ten składnik ).
Mierzenie zawartości azotanów jest pomocne w generalnym dostrajaniu składu nawozu,
jeśli dodając X podnosi się poziom azotanów, to najprawdopodobniej zbiornik
ma niedobór X.
(4) Dodaj takiej ilości KNO3 codziennie aby osiągnąć poziom 3-5 ppm
( jeden z Autorów, Conlin, osiąga dobre rezultaty z 10 ppm ).
Kiedy zostanie obliczony stosunek i ilość dozowanych pierwiastków śladowych,
KNO3, K2SO4, dla ułatwienia sobie życia można
rozpuścic wszystkie składniki w wodzie i dozować płyn codziennie. Używanie nawozu
w proszku nie jest zalecane, gdyż poszczególne składniki mają tendencję do rozdzielania
się.
Ta opisana powyżej procedura upewnia nas, że w zbiorniku występuje niewielki
nadmiar azotu. Niektóre rośliny lądowe nie rosną przy nadmiarze azotu, i możliwe,
że dotyczy to również roślin wodnych. Ciekawym eksperymentem byłoby wstrzymanie
nawożenia na kilka tygodni po długim ( powiedzmy, 6 miesięcy do roku ) okresie
dobrego wzrostu aby spowodować kwitnienie.
Istnieje możliwość że niektóre pierwiastki śladowe będą się akumulowały w
czasie do poziomów toksycznych dla roślin jeśli nie będziemy robili regularnych
podmian wody. Podmiany na poziomie 25% co drugi tydzień powinny zabezpieczyć
nas przed tym.
PosadĽ szybkorosnące gatunki roślin, które potrafią efektywnie pobierać składniki
odżywcze bezpośrednio z wody. Takie rośliny szybko pobiorą fosforany , czyniąc
je niedostępnymi dla glonów. Rośliny pływające ( Lemna minor, Limnobium laevigatum
) i rośliny łodygowe wytwarzające korzenie pod nasadą liści ( np. Hygrophila
sp. ) są dobre do tego celu.
Wzbogacone podłoże jest chyba najlepszym środkiem dostarczania fosforu roślinom,
podejmując oczywiście kroki aby zminimalizować ługowanie fosforanów do słupa
wody. Nawozy denne typu Pond Tabs powinny być zakopane głęboko, gdzie zawarte
w nich składniki są dostępne korzeniom. Wzruszanie podłoża powinno być zminimalizowane
aby zapobiec zbyt szybkiemu przedostawaniu się fosforu do wody. Unikaj czyszczenia
żwiru i jakiegokolwiek wzruszania żwiru jeśli to tylko możliwe. Całkowite wyeliminowanie
cyrkulacji wody przez podłoże nie jest jednak zalecane ( nawet jakby było możliwe
) ponieważ dodatkowe nawozy dodaje się do wody i muszą one być jakoś dostarczone
do korzeni.
Zawsze w zbiorniku będą rosły jakieś glony, gdyż niemożliwe jest utrzymanie
wody wolnej od fosforanów. Ilość tych glonów będzie niewielka i dobry wybór
ryb glonożernych (Otocinclus sp., Farlowella sp., Ancistrus sp., Crossocheilus
siamensis) i bezkręgowców ( krewetki Caridina japonica i ślimaki ) jest pożądanym
sposobem ograniczania zwiększonego rozwoju glonów które się pojawiają przy zakładaniu
zbiornika, lub jak naruszono podłoże albo przy pomyłce w dozowaniu nawozu.
Nie używaj preparatów chemicznych do obniżania pH, użycie ich może spowodować
podniesienie się poziomu fosforanów nawet do 100 ppm, przy takim poziomie fosforanów
piękny wykwit glonów jest pewien.
Algicydy i preparaty przeciw glonom np. symazyna czy zawierające miedĽ nie
są zalecane, gdyż uszkadzają rośliny i mogą być szkodliwe dla ryb [7][8].
Różne wskazówki:
Woda z kranu nie jest zalecana jako Ľródło pierwiastków śladowych ponieważ
może zawierać za mało jednego lub więcej składnika, i szybki wzrost roślin jest
w stanie wyczerpać ilość składników odżywczych szybciej niż można je uzupełnić.
Niektóre preparaty do uzdatniania wody (Aquasafe, NovAqua) nie powinny być
stosowane gdyż wiążą metale ( włączając żelazo ) czyniąc je niedostępnymi dla
roślin. Mogą też zawierać bufory fosforanowe. Zwykłe preparaty do pozbywania
się chloru są lepszym wyborem do przygotowania wody dla podmian.
Filtry węglowe mogą pozbawiać wodę z koniecznych składników. Przy regularnych
podmianach wody i dobrym wzroście roślin należy unikać filtracji przez węgiel
aktywny .
Unikaj dodawania nawozów, środków do wody itp., póki nie poznasz zawartości
poszczególnych składników obecnych już w akwarium. Inaczej nie będziesz miał
możliwości poznania efektu działania ( jeśli będzie jakiś efekt ! ) tych preparatów
na mieszkańców akwarium.
Autorzy chcieliby podziekować Edowi Tomlinsonowi za przeprowadzenie
różnych eksperymentów w naszym imieniu na swoim zbiorniku. Subskrybentom listy
Aquatic Plants ( zbyt licznym aby ich wymienić ) za wiele ciekawych obserwacji.
Na koniec - doceniamy wysiłki recenzentów , Dave Huebert i Karen Randall
[1] Baensch, H. and Riehl, R. "Aquarium Atlas", Tetra
Press, 1987.
[2] Horst, K., and Kipper, H. "The Optimum Aquarium",
AD aquadocumenta Verlag GmbH, 1986.
[3] Booth, George "[F][plant] CARBON as a SUBSTRATE",
grupa dyskusyjna rec.aquaria , 8 Aug. 1994, dostępne w sieci : http://www.cco.caltech.edu/~aquaria/Krib/Plants/Fertilizer/duplaplant.html
[4] Frank, Neil "Nutrient Deficiency Symptoms" ( Objawy
niedoborów składników odżywczych ) , http://www.cco.caltech.edu/~aquaria/Krib/Plants/
Fertilizer/nutrient-deficiency.html
[5] Baensch, H. and Riehl, R. "Aquarium Atlas Volume 2",
Tetra Press, 1993.
[6] Christensen, Claus "Re: Tropica Fertilizer", Aquatic
Plants Digest V1 #165, 5 July 1995.
[7] Frank, Neil "Chemicals to Control Algae - The Use
of Simazine", The Aquatic Gardener, Vol. 4 no. 6, 1991 (also available on the
Web at http://www.cco.caltech.edu/~aquaria/Krib/Plants/Algae/simazine.html
).
[8] Gargas, Joe "Chemical Treatment of Ectoparasites Afflicting
Fish Part I", Freshwater and Marine Aquarium, Oct. 1993.
1 łyżka stołowa (~9g) chelatowanej mieszaniny składników odżywczych
(7% Fe, 1.3% B, 2% Mn, 0.06% Mo, 0.4% Zn, 0.1% Cu, EDTA, DTPA)
2 łyżki stołowe (~14g) K2SO4 (siarczan potasu)
1 łyżka stołowa (~6g) KNO3 (azotan potasu)
2.5 łyżki stołowe (~33g) MgSO4*7H2O (siedmiowodny siarczan
magnezu, omiń jeśli mieszanina składników odżywczych zawiera już magnez)
300mL wody destylowanej
0.5mL 9M HCl (kwas solny, opcja)
(Większość składników dostępna jest w sklepach z artykułami do upraw hydroponicznych
lub sklepach ogrodniczych. Siarczan magnezu można kupić niedrogo w aptece )
[Od tłumacza : w Polsce najlepiej wybrać się na zakupy do sklepów ogrodniczych
lub dystrybutorów nawozów rolniczych, dobre są sklepy z odczynnikami chemicznymi
, jeśli chcemy mieszać swój własny PMDD z soli. Siarczan magnezu i potasu są
dostępne w sklepach z nawozami za około 13 zł za 3 kg siarczanu potasu, siarczan
magnezu kosztuje ok.5 zł za 3 kg, w sklepie chemicznym siarczan potasu w klasie
czystości CzDA kosztuje ok. 11 zł za 0.5 kg ) .
Rozpuść mieszaninę chelatowanych pierwiastków w 150 ml wody destylowanej,
potem dodaj pozostałe składniki. Wlej całość do pozostałej wody aby otrzymać
300 ml płynu. Kwas solny zapobiega wzrostowi grzybów i można go nie dodawać
jeśli trzymamy nawóz w lodówce. Codzienne dodawaj tyle nawozu aby utrzymać poziom
żelaza na poziomie 0.1 ppm Fe ( dokładną ilość dodawanego nawozu musisz opracować
eksperymentalnie, ale 3 ml na 100 l jest odpowiednie dla szybko rosnących roślin
) . Mierz poziom azotanów regularnie, i dostosuj ilość KNO3 w mieszaninie
nawozu aby utrzymać azotany na poziomie 3-5 ppm ( ten etap jest naprawdę ważny
). Osoby, które się boją o azotany, mogą dodawać KNO3 oddzielnie,
pomijając je na początku i dodając póĽniej w ilości koniecznej do osiągnięcia
odpowiedniego poziomu.
"Okres ważności" mieszaniny jest nieznany. Rób małe porcje,
lub przechowuj suche składniki i rozpuszczaj je w wodzie przed dodaniem do akwarium.
Jeśli nie masz dostępu do testów akwarystycznych, satysfakcjonujące
rezultaty daje dozowanie 1 ml nawozu do każdych 10 l wody w trakcie podmian.
Post scriptum
Paul Sears chciał dodać do tekstu artykułu następującą
wskazówkę:
Zalecam dodanie fosforu w postaci K2HPO4
lub KH2PO4 kiedy w końcu zbiornik wykaże ich niedobór.
Moment ten osiągamy gdy zawartość azotanów dalej już nie spada pomimo że wszystkie
składniki odżywcze są obecne w akwarium ( Od tłumacza - można też dodać kwas
ortofosforowy ).