Wstęp
Nie jeden akwarysta zachwycił się jej urodą i tak samo nie jeden rwał włosy z głowy gdy marniała w oczach. Mowa o riccardii chamedryfolii, zwanej potocznie mini pelią.
Jako, że jest to roślina wolno rosnąca jej dostępność na rynku akwarystycznym jest słaba. W przyrodzie objęta jest ochroną dlatego też nie należy pozyskiwać jej na własną rękę ze środowisk, w których występuje, a nawiasem mówiąc występuje przeważnie w rezerwatach przyrody. Jak wskazuje Sz. Jusik - "(...) gatunek występuje również w Polsce ale niezbyt często, na rozproszonych stanowiskach, głównie na niżu i wyżynach, rzadko w górach. Najczęściej spotykany na Pomorzu, Warmii i Mazurach" (Sz. Jusik, Klucz do oznaczania mchów i Wątrobowców wodnych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych powierzchniowych w Polsce, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa) . Ponadto: "(...) wodne gatunki z rodzaju lśniątka stwierdzono na 4 stanowiskach zlokalizowanych w obrębie 4 kwadratów siatki ATPOL. Występowały one na wysokościach 319-851 (średnio 712) m n.p.m., wyłącznie na południu kraju, w Tatrach, Beskidach, Masywie Śnieżnika i Jurze Krakowsko-Częstochowskiej" (Tamże).
Różne odmiany riccardii
W przyrodzie (ale także w akwarystyce, zapewne na skutek pozyskiwania roślin ze środowiska naturalnego) występują różne odmiany riccardii. I tak można wyróżnić np. Riccardię palmatę (fot. 1), której wypustki plechy kształtem przypominają nieco liście palmy lub wg. niektórych botaników dłonie (Szerzej na ten temat: Stuttgarter Beiträge zur Naturkunde. Encyclopedia of Life). Do innych ciekawych gatunków należy Riccardia multifida (fot. 2 i 3), która wyróżnia się wielokrotnością rozgałęzień i wypustek(Riccardia multifida (L.) S.Gray, Nat. Arr. Brit. Pl. 1: 684. 1821.). Występuje ona w Brazylii Południowej Ameryce (Forzza, R. C. & et al. 2010. 2010 Lista de espécies Flora do Brasil. http://floradobrasil.jbrj.gov.br/2010/. http://www.tropicos.org/Reference/100002289 ) ale jej plechy zidentyfikowano również w Europie oraz Południowych Indiach (Kerala; Tamil Nadu: Madura, Kodaikanal, Palni hills), Płn. Indiach (Eastern Himalayas, Darjeeling), Sri Lanka, Chiny, Płn. America, na Alasce I Hawajach (Crandall-Stotler, Barbara, Raymond E. Stotler, and D. G. Long / Goffinet, B., and A. J. Shaw, eds. 2008. Morphology and classification of the Marchantiophyta. Bryophyte Biology, Second Edition. 1-54). Ponadto w przyrodzie zidentyfikowano Riccardię angustata, Riccardię barbiflora, Riccardię chamedryfolia, Riccardię changbaishanensis, Riccardię chinensis, Riccardię crenulata, Riccardię di minuta, Riccardię flagellifrons, Riccardię formosensis, Riccardię Jacki i wiele innych. Piekna odmianą, niestety niezaadoptowaną do warnków akwarystycznych jest Riccardia incurvata (fot. 4). W naturze występuje ona na żwirowym podłożu, na terenach bagiennych z podłożem torfowo-gliniastym (David T. Holyoak, The bryophytes of cornwall and the isles of Scilly, Riccardia incurvata Lindb. NS 12.). Według D.T.Holoyaka można ją łatwo pomylić z popularną r.chamedryfolią, gdyż w zależności od warunków (wodne, wodno-ladowe, słoneczne, cieniste) zmienia ona nieco kształty wypustek ale plecha jest bardziej wklęsła (R.Sz. plechy nawet po zmianie wypustków tworzą swoisty kielich) i różni się od swojej kuzynki budową komórek.
Raj dla mini pelii
Jeśli weźmiemy pod lupę warunki w jakich rośnie w naturze najpopularniejsza odmiana – riccia chamedryfolia to zobaczymy, że kocha ona:
- gliniaste, piaszczyste (wyłącznie stale wilgotne), torfowe gleby humusowe, o odczynie kwaśnym jednak z dodatkiem łatwo dostępnych minerałów, na co wskazuje obrastanie przez mini pelię zarówno głazów, skałek („ On slaty rocks and stones at water-level in streams and edge of a river, mainly well shaded e.g. in deciduous woodland ” ) - (fot.5), jak i murków betonowych i korzeni;
W strumieniach obrasta kaskady wodne i nieco wynurza się by zaczerpnąć powietrza
;Uwielbia rosnąć w pionowych kaskadach/plechach;
Występuje również na rozkładających się zaprawach cementowych, w narażonych na zalewanie murach i ogrodzeniach betonowych;
Wilgotne gleby bogate w żelazo, stare kopalnie, na często zalewanych serpentynitach - częściowo w cieniu drzew;
Wskazówki w hodowli ofiarowane przez przyrodę, naukę i doświadczenie akwarystów
Wątrobowce, w tym mini pelia częściej niż w innych przypadkach występuje w potokach alpejskich (PA), w rzekach nizinnych ich występowanie jest rzadsze ale jak już występują to na podłożach kamienisto-żwirowych: „Mchy i wątrobowce wodne, pod względem udziału w pokryciu, były dominującymi grupami w czterech spośród pięciu typów górskich oraz wyżynnych. Nie dominowały natomiast w żadnym z typów nizinnych, choć w ciekach kamienisto-żwirowych ich udział był znaczący (około 20%)” (Tamże). Może to oznaczać, że również w akwarium najlepszym (lepszym niż drewno, korzenie) podłożem dla mini pelii i mchów będą skały.
Potwierdza to również eksperyment jednego z akwarystów, który zmielił plechy mchu fissidens i wtarł w skały wulkaniczne uzyskując ciekawy efekt przy zastosowaniu metody DSM (fot.8,9,10,11)
Mchy i wątrobowce widocznie preferują RK – rzeki krzemianowe, i PA – potoki o charakterze alpejskim (fot. 13).
Jak wskazuje Sz.Jusik: „W rzekach krzemianowych, węglanowych i potokach o charakterze alpejskim mszaki dominowały zdecydowanie, stanowiąc średnio około 80% udziału makrofitów. Przy czym w rzekach krzemianowych i potokach o charakterze alpejskim udział mchów i wątrobowców był zbliżony (odpowiednio 45% i 35%), natomiast w rzekach węglanowych udział mchów był znacznie większy niż wątrobowców (odpowiednio 70% i 10%) Potoki wyżynne o charakterze nizinnym, były zbliżone do rzek nizinnych kamienisto-żwirowych, tzn. dominowały rośliny naczyniowe, stanowiąc 70%, podczas gdy udział mchów i wątrobowców wynosił odpowiednio 10% i 5%. W dużych rzekach wyżynnych zwraca uwagę znaczny udział glonów makroskopowych (około 35%). Także mchy stanowiły w nich znaczny udział (około 55%).
Riccardia zmienną jest...
Jak zauważyło wielu akwarystów, mini pelia zmienia się w zależności od warunków, w których się znajdzie. Przy słabszym oświetleniu plecha i wypustki zmniejszają swoją powierzchnię (fot. 6), natomiast gdy oświetlenie jest intensywniejsze (nie można z nim przesadzić gdyż w środowisku naturalnym riccardia rośnie w miejscach maksymalnie średnio-nasłonecznioncyh), mini pelia odwdzięcza się soczystą zielenią i pełnymi wypustkami. Dla miłośników low techów dobra nowina - mini pelia bedzie rosła spokojnie w akwarium ze słabszym oświetleniem (nawet 0,4W/l) bez nawożenia CO2 jedynie dużo wolniej i będzie mniejsza. Umieszczenie mini pelii w akwarium typu Low tech można nawet wykorzystywać w sytuacji gdy mini pelia zarośnie glonami, wówczas przełożenie jej do ustabilizowanego akwarium LT z dużą ilością krewetek, które pomogą oczyścić m.p. z glonów uratuje rosliny, które chcieliśmy wyrzucić z uwagi na ich stan.
Zakończenie
Podsumowując mini pelię powinniśmy sadzić na humusie pokrywającym skały i kamienie, gdyż tak właśnie rośnie ona w korytach cieków, nad brzegami rzek płynących przez torfowiska, bagna i podmokłe łąki oraz nad brzegami jezior o niskiej trofii wody. Ponadto jak wskazują naukowcy porasta ona źródliska, olsy i zarośla łęgowe. Preferuje podłoże organiczne o odczynie kwaśnym, zawierające dużo humusu lub zasiedla murszejące drewno. Często występuje również wśród torfowców.
Miałem nadzieję, że każdy dopisze tutaj swoje spostrzeżenia i dojdziemy razem do konsensusu. W drugim magazynie Liquid (2/2013), można przeczytać artykuł na temat riccardii ch. Tam autor wskazuje, że m.p. na pewno lubi wysoki poziom azotu, a z kolei nie ma dostępnych wiadomości jak jest z potasem i fosforem. Autor utrzymuje również poziom CO2 - 35ppm, co daje pewną wskazówkę dla miłośników tej rośliny. U mnie zauważalnie rośnie szybciej przy EI, ale przy całkowitym braku nawożenia w LT również rośnie z tym, że dużo wolniej i ma mniejsze (cieńsze) wypustki.